Trafalgar Deniz Muharebesi 1805

Bugun de Napolyon' un denizasiri harekat kabiliyetinin yokedilmesini saglayan Trafalgar deniz savasini isleyecegim. Trafalgar Muharebesi, 21 Ekim 1805' te Trafalgar burnu aciklarinda, Britanya ve Fransa/Ispanya donanmalari arasinda cereyan etti. Bu savasa girmeden once, muharip guclerin ellerindeki gemileri degerlendirmemiz daha dogru olacaktir.

Fransiz-Ispanyol alyansinin 1. sınıf gemileri daha buyuk ama sayica azdi. Bu platformlarin en carpicisi, 4 katli olan Ispanyol Santisima Trinidad' dir. Alt katta 34 x 36 pounder, orta katinda 34 x 24 pounder, ust katinda 34 x 23 pounder ve guvertesinde 18 x 8 pounder toplar tasiyordu. On cephesinde de 6 x 4 pounder toplari vardi. (Toplam 136 top) 1769 yilinda 3 katli bir platform olarak tasarlandiysa da St. Vincent savasindan kisa bir sure once 4 katli hale modernize edilmisti. Kalite buyukluk ile baglantili degil, 112 toplu 1794 yapimi Principe De Asturias ise Ispanyol donanmasini birakin, Trafalgar' in en sofistike silahi olarak gosterilir. Tropikal marangozlar tarafindan yapilmis bir gemidir. Bu tarz gemiler 1. sinif 3/4 guverteli gemiler olarak adlandirilirlar. Kisaca Muttefik donanmayi ozetlemek istersek, ana muharebe platformlari olarak sadece Ispanyol donanmasindan

Santisima Trinidad (Tumamiral Cisneros komutasinda, 136 toplu, 1. sinif 4 guverteli)
Rayo (100 toplu, 1. sinif 3 guverteli)
Santa Ana (Koramiral Alava komutasinda, 112 toplu, 1. sinif 3 guverteli)
Principe De Asturias (Amiral Gravina komutasinda, 112 toplu, 1. sinif 3 guverteli)

gemilerini goruyoruz. Amiral Gravina komutasindaki Ispanyol donanmasi direk olarak Bucentaure' gemisinde bulunan Koramiral Villeneuve' e bagliydi. Fransizlarin 3 katli gemisi yoktu. Bu yuzden yakin angajman icin hic de uygun bir filoya sahip degillerdi. Fransiz donanmasinda ise 2 katli gemilerden

Bucentaure (Baskomutan Koramiral Villeneuve komutasinda, 28 x 36 pdrs, 30 x 24 pdrs, 12 x 8 pdrs, 4 x 8 pdrs, 4 x 36 pdr koronad = toplam 80 top)
Algericas (Tumamiral Magon komutasinda, 28 x 36 pdrs, 30 x 24 pdrs, 12 x 8 pdrs, 4 x 8 pdrs, 4 x 36 pdrs koronad = toplam 74 top)
Formidable (Tumamiral Dumanoir komutasinda, toplam 80 toplu)

goze carpiyor. Savas duzenlerini analiz etmek istersek, Napolyon donanmasi 4 ana parcadan olusuyordu: Gozlem (Observation, Komutan: Magpn), On (Van Guard, Komutan: Alava), Merkez (Center, Komutan: Villeneuve) ve Artci (Rear, Komutan: Dumanoir) filolari. Bu filo muharebeden kisa sure once guneye dogru seyrediyordu. Britanya donanmasi belirince, Napolyon donanmasi kuzeye dogru manevra yapti. Bu filolardaki gemiler ise asagida siralanmistir.

Gozlem filosu (Muharebe baslayinca, Napolyon donanmasi kuzeye manevra yapti ve Arka filo oldu):
Algericas (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
Bahama (Ispanyol, 3. sinif, 2 guverteli)
Aigle (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
Montanes (Ispanyol, 3. sinif, 2 guverteli)
Swiftsure (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
Argonoute (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
Argonauta (Ispanyol, 3. sinif, 2 guverteli)
San Ildefanso (Ispanyol, 3. sinif, 2 guverteli)
Achille (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
Principe de Asturias (Ispanyol, 1. sinif, 3 guverteli)
Berwick (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
San Juan de Nepornuceno (Ispanyol, 3. sinif, 2 guverteli)
Hermione (Fransiz, 4. sinif, 1 guverteli)

Arka Filo (Muharebe baslayinca, Napolyon donanmasi kuzeye manevra yapti ve Arka filo oldu):
Indomptable (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
Rhin (Fransiz, 4. sinif, 1 guverteli)
Santa Alava (Ispanyol, 1. sinif, 3 guverteli)
Fougeux (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
Monarca (Ispanyol, 3. sinif, 2 guverteli)
Pluton (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
Argus (Fransiz, 4. sinif, 1 guverteli)
Themis (Fransiz, 4. sinif, 1 guverteli)

Merkez Filo:
Heros (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
San Augustin (Ispanyol, 3. sinif, 2 guverteli)
Santisima Trinidad (Ispanyol, 1. sinif, 4 guverteli)
Bucentaure (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
Redoutable (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
San Justo (Ispanyol, 3. sinif, 2 guverteli)
Neptune (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
San Leandro (Ispanyol, 3. sinif, 2 guverteli)
Hortense (Fransiz, 4. sinif, 1 guverteli)
Furet (Fransiz, 4. sinif, 1 guverteli)

On Filo (Muharebe baslayinca, Napolyon donanmasi kuzeye manevra yapti ve On filo oldu):
Neptuno (Ispanyol, 3. sinif, 2 guverteli)
Scipion (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
Intrepide (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli, muharebe plani dahilinde bu filoya dahil degildi)
Formidable (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
Mont Blanc (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
Duguay Trouin (Fransiz, 3. sinif, 2 guverteli)
Rayo (Ispanyol, 1. sinif, 3 guverteli)
San Fransisco de Asis (Ispanyol, 3. sinif, 2 guverteli)
Cornelie (Fransiz, 4. sinif, 1 guverteli)

Gelelim Britanya Donanmasina. Britanyalilarin klasik savas taktigi uclu kolonlar halinde saldiran 3 ayri filodur. 1. filo, beyaz filo ortadadir. Ikinci filo kirmizi filodur ve ucuncu filo da mavi filodur. Trafalgar da Nelson iki filo sistemi ile savasarak Britanya tarihinde degisik bir ilke imza atmistir. Ayrica kolonlar da Weather ve Lee olarak adlandirilmistir.

Weather kolonu (Beyaz Filo, Sancagi Ingiliz Bayragi St George Haci):
Victory (100 toplu, Koramiral Nelson' un gemisi)
Temeraire (98 toplu)
Neptune (98 toplu)
Leviathan (74 toplu)
Conqueror
Agamemnon (64 toplu)
Britannia (100 toplu, Tumamiral Kont Northesk' in gemisi)
Ajax (74 toplu)
Orion (74 toplu)
Minotaur (74 toplu)
Spartiate (74 toplu)

Lee kolonu (Mavi filo, Sancagi Mavi renk):
Royal Sovereign (100 toplu, Tumamiral Collingwood' un gemisi)
Bellisle (74 toplu)
Colossus (74 toplu)
Mars (74 toplu)
Tonnant (80 toplu)
Bellerophon (74 toplu)
Achille (74 toplu)
Polyphemus (64 toplu)
Revenge (74 toplu)
Swiftsure (74 toplu)
Defence (74 toplu)
Thunderer (74 toplu)
Defiance (74 toplu)
Prince (98 toplu)
Dreadnought (98 toplu)

Gordugunuz gibi 100 civari toplara sahip ana muharebe platformlari konusunda Britanya donanmasinin tartismasiz bir ustunlugu var. Savasin envanter analizinden anlasilabilecegi gibi, Fransiz donanmasinin yakin dovuste hicbir sansi yok. Ispanyol 1. sinif ana muharebe gemileri ise kaliteli ama sayica azdir (4).

Savas Weather ve Lee kolonlarinin, Napolyon Donanmasinin metkezine (main body) ve arkasina (rear ve observation) saldirmasi ile basladi, bu sekilde Napolyon donanmasinin on blogu uzunca bir sureligine ana govdeden koptu (11:45 AM)

Victory, Napolyon donanmasi amiral gemisi Reduobtable' nin onunden ve Bucentaure' nin arkasindan Fransiz donanma cizgisini kirdi. Victory' den gelen ates sebebiyle bu esnada Bucentaure buyuk yaralar aldi, ancak Bucentaure' den gelen bir keskin nisanci atesi de Nelson' da olumcul bir yara acti.

Bucentaure' yi, Neptune gemisine biraktiktan sonra, Victory ile Temeraire (iki 3 guverteli gemi), isimlerine yakismayacak sekilde, kendilerinden daha kucuk gemi Redoubtable' i aralarina aldi.

Neptune bu dakikadan sonra, Bucentaure' nin onunde seyreden Santisima Trinidad' a saldirdi. Conquerer ise zayiflamis Bucentaure' yi aldi. Redoubtable, kendisinden cok daha guclu iki gemi ile mucadele ederken, Victory' nin arka diregini yoketmeyi basararak buyuk kahramanlik ornegi gosterdi. Ancak en sonunda Santisisma Trinidad, Bucentaure, Redoubtable' in dusmesi ile Fransiz/Ispanyol filosu orta govdesi notralize edilmisti.

Bu esnada Napolyon donamasinin arka govdesi, Amiral Alava (Santa Ana) ve Amiral Gravina (Principe De Austurias)' nin gayretleri ile Colingwood' un (Lee kolonu) saldirisina direnmeye calisiyorlardi (12:15-12:35 PM). Bu esnada Santa Ana (Alava' nin bayrak gemisi) bir direk kaybetti, ama Royal Sovereign (Colingwood' un bayrak gemisi)' den iki direk almayi basardi. Yelkenli savas gemilerinin en hayati enstrumani yelken direkleridir. Yelken diregi olmayan bir gemi manevra yapamaz, bu da yokolmasi anlamina gelir. unutmayin ki, 2. Dunya Savasi' nin efsane gemisi Bismarck, dumeni kirildiktan sonra batirilabilmistir. Ancak Britanya gemilerinin yakin dovusteki etkinligi ile topcularin becerileri eklenince, Santa Ana ve Principe De Asturias kacmak zorunda kaldi .

Napolyon Donanmasi' nin muharebenin en basinda devre disi kalan on filosuna gelince, Amiral Dumanair Fransiz donanmasinin on kol komutani, kopartildiktan sonra ancak 3 saat sonra savasa yeniden katilabildi (2.45 PM), fakat artik Fransiz-Ispanyol donanmasi cokmustu.

Britanya donmasi bu savasta hic gemi kaybetmedi. Bazi gemileri baska gemilerin gayretleri ile geri cekildi. Oduller, Bucentaure ve Santisima Trinidad ise, Fransiz tacizlerinden kurtulmak icin birakildi ve Santisima Trinidad sularin dibine gomuldu. Amiral Nelson, ise sadik yoldasi Albay Thomas Hardy' nin kollarinda, "Tanri' ya tesekkur ederim, gorevimi yaparak oluyorum" diyerek hayata gozlerini kapadi. Trafalgar, aslinda sayica az ve yavas ama ates gucu cok olan Britanya gemileri ile bu taktikler uygulanarak kazanilmasi kolay bir savasti. Sorun Nelson gibi cesur kararlar verecek birisinin yakin angajmandan kacmayarak cehennemin ortasina saldirmasiydi. Nelson, St Vincent' ta da bunu yapmisti, kolonundan ayrilip, olaganustu bir manevra ile Santisima Trinidad' a yaklasmis ancak San Nicolas ve San Jozef ile savasmisti. Bu savasta Nelson sag kolunu kaybetti ancak bir anda parlayan bir yildiz oldu. Cesaret ve yetenek, Nelson' da bulusuyordu. Tarih, Trafalgar' i , Aktium, Salamis, Inebahti gibi savaslarla beraber anacaktir. O gun Britanya ciddi anlamda rakipsiz superguc olacaginin sinyallerini vermisti. Trafalgar' dan sonra, Dunya denizleri 1. Dunya Savasi' ndaki Jutland Muharebesi' ne kadar Britanya hakimiyetine girdi. Britanya donanmasini egitimi ve teknolojisi ile kutlayalim, ancak kahramanca savasan Fransiz donanmasinin da hakkini vermeden de bu yazimi noktalamak istemiyorum.

Mehmet Kale